Afgesloten lectoraten

Wereldmuziek

Het lectoraat stelde zich ten doel om, gebruikmakend van de kennis uit andere muziekculturen, een bijdrage leveren aan de discussie over de inhoud van het onderwijsaanbod aan de westerse conservatoria, om alternatieve systemen van muziekoverdracht aan te reiken en om de westerse muziekdocenten en -studenten bekend te maken met andere manieren van componeren en improviseren.  Met de introductie op het Rotterdams Conservatorium van studierichtingen in de ‘wereldmuziek’ nam tevens de behoefte toe aan gevalideerde kennis over deze tot dan toe als niet-westers bekend staande muzikale tradities.

Lector: dr. Joep Bor
Looptijd van het lectoraat: 2002-2006.
Belangrijkste programmalijn: Performance Practice.
Belangrijkste producten:
– Onderwijs: 6 nieuwe modules in de bachelor muziek
– Onderzoek: 5 publicaties

• Joep Bor et al., The Raga Guide: A Survey of 74 Hindustani Ragas (with four CDs), Wyastone Leys, Monmouth: Nimbus Records with Rotterdam Conservatory of Music, second imprint, 2003, 196 pp.
• Joep Bor and Philippe Bruguière, eds., Gloire des princes, louange des dieux: Patrimoine musical de l’Hindoustan du XIV^e au XX^e siècle, Paris: RMN and Musée de la Musique, 2003, 240 pp.
• Jan Laurens Hartong, Musical Terms Worldwide: A Companion for the Musical Explorer, eds. Simon Mills, Peter van Amstel and Aleksandra Markovic, Rome and The Hague: Semar, 2006, 249 pp. (Codarts Research Series 1).
• Joep Bor, Françoise ‘Nalini’ Delvoye, Jane Harvey and Emmie te Nijenhuis, eds., Hindustani Music: Thirteenth to Twentieth Centuries, New Delhi: Manohar and Codarts Research, 2007, c. 740 pp.
• Henri Tournier, Hariprasad Chaurasia and The Art of Improvisation in Hindustani Music (with two CDs), Paris: Accords Croisés and Codarts Research, 2007, c. 200 pp.

Excellence and well-being in the performing arts

Dit lectoraat onderzocht de relatie tussen excellentie en gezondheid, in het bijzonder bij de Rotterdamse Dans Academie. Het lectoraat deed onderzoek naar de relatie tussen artistieke topprestaties en gezondheid en welzijn van jonge dansers-in-opleiding. De resultaten van dit onderzoek werden gebruikt in de dagelijkse praktijk van het dansvakonderwijs aan de Rotterdamse Dansacademie. De lector was een vurig pleitbezorger voor bewegen met aandacht binnen de dans.

De betekenis en beleving van pijn stond centraal in een van de onderzoeksprojecten. Aanleiding van dit onderzoek was de constatering dat het merendeel van de dansblessures het gevolg is van overtraining en oververmoeidheid. Met andere woorden, veel dansers herkennen de signalen van hun lichaam niet of reageren er niet adequaat op. Door middel van diepte-interviews met zowel dansstudenten als professionele dansers is onderzocht welke betekenissen dansers geven aan pijn en hoe zij pijn beleven. Uit het onderzoek wordt duidelijk welke gevolgen dit heeft voor de manier waarop er binnen de danswereld met pijn wordt omgegaan. Als resultaat verscheen het boek, Het verhaal van pijn. Wat het lichaam ons vertelt en waarom wij (niet) luisteren. Pijnbeleving bij dansers en een Engelstalige samenvatting in de vorm van een brochure The message of pain. Ter gelegenheid van de publicatie van Het verhaal van pijn werd in januari 2008 door het lectoraat een symposium georganiseerd, waar internationale sprekers optraden.​

Lector: dr. Anna Aalten
Looptijd van het lectoraat: 2004-2008.
Belangrijkste programmalijn: Excellence and wellbeing.
Belangrijkste producten: Aalten, A & van Amsterdam, Noortje & van der M, Linden. Het verhaal van pijn: wat het lichaam ons vertelt en waarom wij (niet) luisteren: pijnbeleving bij dansers (2008). Popa, M.R. What, who and where? Health Policies and Practices at the Rotterdam Conservatoire (2008)

Community arts 

De opdracht van dit lectoraat was bij te dragen aan een nieuwe aanpak van de kunstpraktijk in een grootstedelijke omgeving. De traditionele ‘hoge’ kunsten bereikten jongeren en ouderen afkomstig uit milieus met gering economisch, cultureel en sociaal kapitaal niet of nauwelijks. Een nieuwe aanpak was nodig, maar onderbouwde kennis ontbrak. De uitvoering van het onderzoeksprogramma van het lectoraat verliep langs twee lijnen. Er werd een grote muziektheaterproductie in het Rotterdamse Theater Zuidplein ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de voetbalclub Feyenoord georganiseerd  onder de titel Hand in Hand: een theatrale ode aan Feyenoord. Daarnaast organiseerde het lectoraat drie expert meetings.

Lector: Peter van de Hurk
Looptijd van het lectoraat: 2005-2009.
Er werd bijgedragen aan de programmalijnen Performance Practice en Innovation in Education.
Belangrijkste producten: eindverslag onderzoek en video.

Sustainable performance

Dit lectoraat gebruikte het door Heckman ontworpen didactische model De Reis dat deelnemers het gereedschap (instrumenten, processen en technieken) in handen moest geven om, telkens weer, een optimale artistieke prestatie neer te zetten. De onderzoeksresultaten suggereren dat het bewust afstemmen op flow tot betere artistieke prestaties leidt. Aandacht voor fysieke, mentale, emotionele en sociale aspecten rondom performances heeft een positief effect op het zelfvertrouwen van de performer en op zijn/haar vermogen om actief en adaptief te zijn, in staat een open verbinding aan te gaan met zichzelf en met de omgeving. De deelnemers aan het lectoraatsproject meldden dat ze op het podium meer ‘in het moment’ konden zijn en de kwaliteit en duurzaamheid van hun performances aanzienlijk verbeterden.

Lector: Frank Heckman
Looptijd van het lectoraat: 2009-2013.
Belangrijkste programmalijn: Excellence and wellbeing.
Belangrijkste producten: eindverslag onderzoek, De Reis: Nieuwe didactiek in het kunstvakonderwijs, Flow on Stage. The art of sustainable performance.

One of a kind

Het lectoraat beoogde de bredere context van de danser en de choreograaf te verkennen en daarmee een grensoverschrijdende benadering van het dansvak te stimuleren. Het bouwde voort op het ballet One of a kind (1998) waarin Kylián zijn visie neerlegde op de dans als een multidimensionale en multidisciplinaire kunstvorm. Het lectoraat koos voor performance research. Door middel van thematische projecten wilde het lectoraat bijdragen aan de innovatie van de curricula van de dansopleidingen binnen en buiten Codarts. Samen met kunstenaars en theoretici uit verschillende disciplines onderzocht de lector de relatie tussen dans en de expressiviteit van het menselijk lichaam in diverse leeftijdsfasen, dans en de stem, dans en muziek, dans en architectuur, dans en kostumering, dans en video en dans en belichting.

Lector: Jiří Kylián
Looptijd van het lectoraat: 2010-2014.
Het lectoraat droeg bij aan de programmalijnen Performance Practice en Innovation in Education.
Belangrijkste product: boek One of A Kind. The Kylián Research Project (Rotterdam 2014).

Nieuw Muziektheater

Het lectoraat onderzocht de mogelijkheid om een Master Nieuw Muziektheater, een profiel binnen de Master of Music, te ontwikkelen. In deze tweejarige full-time opleiding stond het interdisciplinair werken en denken centraal, met muziek als basis. Het specialisme van de student lag hetzij aan de scheppende hetzij aan de uitvoerende kant. In verschillende projecten en werkvormen bracht de student zijn of haar muzikale ambacht in levende verbinding met vormen van theater, uitmondend in interdisciplinaire podiumkunst. Deze Master Nieuw Muziektheater was bedoeld als een opleiding voor instrumentalisten, vocalisten en componisten die op zoek zijn naar theatraliteit in hun werk, en die de ambitie zouden hebben om zich in het werkveld van het hedendaags muziektheater tot zelfstandig kunstenaar te ontwikkelen. De opleiding – dat wil zeggen: in haar eerste versie – heeft welgeteld twee alumni opgeleverd.

Lector: Micha Hamel
Looptijd van het lectoraat: 2010-2012.
Het lectoraat droeg bij aan de programmalijn Performance Practice
Belangrijkste product: de ontwikkeling en het prototypen van een curriculum

Present practice, praxis of presence 

Het lectoraat trachtte een antwoord te geven op de notie dat het zwaartepunt van de hedendaagse Westerse maatschappij – en dus ook haar kunstuitingen – meer in presentie (theatraliteit, onmiddelijkheid) dan in representatie (betekenissen, verwijzingen) is komen te liggen. Dit heeft zijn effect in de muziekwereld door het afnemend belang en de verminderde aandacht voor klassieke muziek, die sterk leunt op vormelijkheid en een zekere sacraliteit. Waar vele instellingen het concert ‘ophippen’ om het publiek binnen te krijgen, stelde het lectoraat een fundamentelere vraag: kunnen we waarde verkrijgen en toevoegen aan de presentiecultuur zonder de artistieke inhoud te schenden? Het lectoraat hield werksessies met studenten en droeg middels vijf gerealiseerde proefopstellingen concrete oplossingen aan, die uitvoerig werden onderbouwd en geanalyseerd in een aantal essays. Als vervolg van deze exercitie werkte het lectoraat aan een nieuwe inrichting van het curriculum Klassieke Muziek, waarvoor docenten en externe experts uitvoerig zijn geconsulteerd.

Lector: Micha Hamel
Looptijd van het lectoraat: 2012-2016.
Het lectoraat droeg bij aan de programmalijn Performance Practice
Belangrijkste producten:
– boek: Speelruimte voor klassieke muziek in de 21^e eeuw (Codarts, 2016).
– document met een voorstel voor een onderwijsvernieuwing in de Bachelor KM: Contexten (2017)

Blended Learning

Het lectoraat onderzocht hoe studenten in het kunstvakonderwijs gebruik maken van digitale leermiddelen en hoe deze leermiddelen het artistieke leerproces verder kunnen verbeteren. Het lectoraat onderzocht de effectiviteit van een digitale feedbacktool, deed onderzoek naar embodied learning via digitale middelen en ontwikkelde een onderwijsproject waarin kunst en robotica worden gecombineerd.

Lector: Jaco van den Dool
Looptijd van het lectoraat: 2015-2019.
Belangrijkste programmalijn: Innovation in Education.
Belangrijkste producten: Motionbank (annotatietool voor het dansonderwijs) en Learning Management System (LMS).

Het lectoraat Performance Practice is ingesteld om de aansluiting van het muziekvakonderwijs op de veranderende klassieke muziekpraktijk te onderzoeken en vervolgens te optimaliseren. Het doel is dan ook om voorstellen te doen op basis waarvan het huidige curriculum klassieke muziek en haar uitstroomprofielen verrijkt kunnen worden.

Het lectoraat Performance Practice (lector Micha Hamel) valt onder de programmalijn Performance Practice en is gestart in 2016. Centraal binnen het lectoraat staat het publiek in de concertzaal. Doel van het onderzoek is om de sector van de klassieke muziek en haar luistercultuur te laten aangrijpen op hedendaagse maatschappelijke waarden, zodat een nieuw, breed en inclusief publiek zich kan verbinden met deze westerse kunstvorm. Onderzocht wordt in hoeverre games en gamificatie kunnen bijdragen tot het opnieuw aansprekend en relevant maken van het klassieke repertoire.

VOLTOOIDE PROJECTEN

De onderzoeksprojecten van het lectoraat vielen uiteen in twee categorieën: de werksessies en de ‘events’. In de werksessies lag de nadruk op het ontwikkelen en uittesten van gedachtegoed. In de vorm van een kleinschalig open proces werden met studenten denksporen of handelingswijzen uitgeprobeerd, met als oogmerk op zoek te gaan naar een nieuwe gedachtegang of een nieuwe opvatting binnen de (realiteit van de) werkpraktijk. Hierin was het niet alleen belangrijk dat we van gedachten wisselden, maar ook dat we erachter kwamen wat deze met de studenten deden – hoe stonden ze in hun artistieke opvattingen en hoe werden ze bewogen door de voorgestelde veranderingen?
De ‘events’ waren proefopstellingen waarin een complex van vragen op een publiek werd uitgeprobeerd. Omdat ze telkens een grote kwestie aan de orde moesten stellen hadden deze performances een complex karakter. Omdat het onmogelijk is om een enkele parameter of een singulier probleem in de muzikale werkelijkheid uit te proberen zonder met verveling en doodsheid te maken te krijgen die weer een eigen factor in het project en haar receptie zouden gaan vormen, vertegenwoordigden deze projecten altijd een wolk aan vragen rondom een vraagstelling. Deze events zijn derhalve te beschouwen als ‘in werking gestelde hypotheses’, proefopstellingen die op te vatten zijn als voorstel aan het werkveld.

Alle belangrijke projecten van het lectoraat zijn op video vastgelegd, en zijn te vinden via de link www.lectoraathamel.nl